ايتاليا، معروف به كشور چكمهاي شكل است كه در جنوب اروپا و پايتخت آن شهر رم است. اين كشور از شبهجزيره ايتاليا و دو جزيره سيسيل و ساردِني در درياي مديترانه تشكيل شدهاست. امروزه ايتاليا كشوري توسعهيافته است و جزو گروه هشت بهشمار ميآيد.
واحد پول اين كشور يورو و زبان رسمي آن ايتاليايي است. جمعيت ايتاليا ۶۰ ميليون و ششصد هزار نفر است و ۹۱٫۶ درصد مردم آن مسيحي هستند.
ايتاليا پنجمين كشور پرجمعيت اروپا و بيست و سومين كشور پرجمعيت دنيا است. ايتاليا آبوهواي معتدل فصلي دارد و آبوهواي مناطق ساحلي آن با شرايط هوايي كوهستانهاي داخلي تفاوت زيادي دارد.
دو كشور مستقل بسيار كوچك به نامهاي واتيكان و سان مارينو در درون خاك ايتاليا قرار دارند و يك تكه از خاك ايتاليا نيز بيرون از خاك اصلي اين كشور و در سوئيس قرار دارد كه كامپيونه ديتاليا ناميده ميشود.
رم، پايتخت ايتاليا، به عنوان پايتخت امپراتوري روم و اقامتگاه پاپ، براي سدههاي پياپي از مراكز سياسي و مذهبي تمدن غرب بود.
پس از فروپاشي امپراتوري روم، منطقه ايتاليا به مناطق و شهرهاي خودگردان بسياري تقسيم شدهبود (ازجمله جمهوري ونيز و دولت كليسا) ولي واحدهاي مختلف سياسي در منطقه ايتاليا در سال ۱۸۶۱ متحد شده و كشور كنوني ايتاليا را بهوجود آوردند.
محتويات
- ۱ تاريخ
- ۲ وحدت ايتاليا
- ۲.۱ جنگ جهاني اول
- ۲.۲ ايتاليا ميان دو جنگ
- ۳ جغرافيا
- ۴ تقسيمات كشوري
- ۵ گروههاي قومي و نژادي
- ۶ زبانها
- ۷ مذاهب
- ۸ اقتصاد
- ۹ گردشگري
- ۹.۱ قوهٔ مقننه ايتاليا
- ۱۰ ارتش
- ۱۱ جستارهاي وابسته
- ۱۲ منابع
- ۱۳ پيوند به بيرون
تاريخ
دوران باستان و ميانه
اتروسكها يونانيها و سپس روميها در دوران باستان بر ايتاليا حكمراني ميكردند و در قرون وسطي كنترل ايتاليا در دست پاپها، فرانكها، بيزانسيها و سپس اعراب و نورمانها در پارهاي از اوقات بودهاست.
از ميان مشكلات پرشماري كه اتحاد ايتاليا (۱۸۷۰–۱۸۴۸) درپي داشت، آنچه بيش از همه اضطراري مينمود، همانا يكدست ساختن سرزميني بود كه از لحاظ سياسي و اقتصادي بسيار متفاوت بود.
وحدت ايتاليا
بكار گيري ساختارهاي اداري دوره رژيم سلطنتي ساوويا در طول زمان باعث وخيم تر شدن اختلافات قبلي ميان مناطق مختلف ايتاليا شد و به دنبال آن موج مهاجرت طبقهٔ روستايي به سوي آمريكاي شمالي و جنوبي آغاز شد. ميان سالهاي پاياني قرن نوزدهم و سالهاي آغازين قرن بيستم، چند ميليون ايتاليايي به خارج از كشور مهاجرت كردند.
از ديدگاه اقتصادي و اجتماعي، دورهٔ قبل از اتحاد تا زمان آغاز جنگ اول جهاني با پديده رشد كلي كشور همراه بود كه با تكيه به موقعيت بينالمللي مثبت، اين امكان را يافت تا سر و ساماني به وضعيت مالي و ساختارهاي دولتي داده و بخشهاي اصلي براي كمك به پيشرفت و توسعهٔ صنعتي را گسترش دهد و در اين راستا البته از كمك سخاوتمندانه سرمايههاي خارجي نيز بهره برد.
شرايط اجتماعي كشور، كه همراه با اختلافات پيش گفته ميان مناطق روستايي و شهري بود، سالهاي اوليه ”صنعتيسازي كشور” و نخستين گامها به سوي يك ساختار نوين اجتماعي را با شكلگيري احزاب سياسي رقم زد.
ظهور اين احزاب سياسي و تنشهاي اجتماعي ناشي از آن تأثير گستردهاي بر جريانهاي بعدي تاريخي ايتاليا بر جاي گذاشت.
جنگ جهاني اول
به دنبال بر خورداري شهروندان ايتاليايي از حق رأي در سال ۱۹۱۳، روند يكپارچه سازي سياسي كشور تكميل شد و اين در حالي بود كه چهرهٔ بينالمللي ايتاليا كه بهدنبال اصلاحات آغاز شده از فرداي روز اتحاد، هماهنگتر و مدرنتر شده بود، وجهه بيشتري يافته و تقويت ميشد.
در آستانهٔ جنگ اول جهاني، ايتاليا چشمانداز ترسيم شده تا آن زمان را دگرگون ساخته و در كنار قدرتهاي متحد فرانسه، انگليس و ايالات متحده وارد جنگ شد. بهدنبال كنفرانس صلح پاريس در سال ۱۹۱۹ مناطق شمالي ترنتينو، التواديجه و ونتريا جوليا را كه براي كامل ساختن روند اتحاد ملي مورد نياز بود، بدست آورد.
ايتاليا هر چند كه از مبارزه پيروز خارج شده بود، اما از ديدگاه اقتصادي زير بار فشارهاي وارده، دچار چنان آشفتگيهايي شده بود كه دولتهاي وقت آن زمان توان هدايت آن را بهسوي دست آوردههاي مثبت نداشتند.
در اين برهه برخي از تشكيلات سياسي كه بعدها بهمدت دهها سال بر آينده كشور تأثيرات عميقي گذاشت، پا به عرصه وجود گذاردند، از جمله حزب ملت (۱۹۱۹) كه بعدها به حزب دموكرات مسيحي تغيير شكل داد، حزب سوسياليست، حزب كمونيست كه توسط گرامشي پايهگذاري شد (۱۹۲۱) و طبقات مبارز كه توسط موسوليني شكل گرفت (۱۹۱۹) و بعداً در سال ۱۹۲۱ به حزب فاشيست ملي تغيير شكل داد و عامل به قدرت رسيدن موسوليني شد.
ايتاليا ميان دو جنگ
در سال ۱۹۲۵ (ميلادي) با ممنوع شدن فعاليت تمامي ديگر احزاب، دوره رژيم فاشيست آغاز ميشود كه با سياست استبدادي و در پوشش مليگرايي، باعث دگرگونيهاي ريشهاي در زندگي كشور گرديد و آزاديهاي سياسي را محدود نمود. اين رژيم براي ممانعت از دشمني كليساي كاتوليك، به توافقي با واتيكان (۱۹۲۹) دست يافت.
در آن سالها اقدامات جدي براي تقويت و توسعه فعاليتهاي صنعتي و كشاورزي صورت گرفت. در زمينه سياست خارجي، موسوليني سعي كرد با اتكا به سياست توسعه طلبانه و قدرتهاي متحد، پرستيژ خود را تثبيت نمايد كه نقطهٔ اوج آن اتحاد با آلمان و ورود به جنگ دوم جهاني (۱۹۴۵–۱۹۴۰) عليه متفقين و متعاقباً سقوط رژيم فاشيست بهدنبال ناكاميهاي نظامي بود.
بازسازي دموكراسي و اداره وضعيت سخت كشور پس از پايان جنگ و كوشش در از بين بردن هر آنچه از رژيم فاشيست به ارث مانده بود، باعث شد تا مجمع قانون اساسي شكل بگيرد.
در دوم ژوئيه سال ۱۹۴۶، و بهدنبال انجام همهپرسي «جمهوري ايتاليا» متولد شد و اين تاريخ تبديل به جشن ملي شد. قانون اساسي جديد از تاريخ اول ژانويه ۱۹۴۸ رسميت يافته و به مرحله اجرا درآمد.
ايتاليا بعد از جنگ، تلاش زيادي براي نزديكي به كشورهاي غرب انجام داد و در اين راستا به ”اتحاد آتلانتيك” ملحق شد كه سازماني نظامي دفاعي است كه به ابتكار آمريكا شكل گرفت و اكثر كشورهاي اروپايي غربي نيز به آن پيوستند.
در سطح اروپا، ايتاليا در آن دوره از جمله كشورهايي بود با حداكثر توان در راستاي يكپارچگي اروپا در طي مراحل مختلف آن، چه از نظر اقتصادي و چه سياسي كوشش كرد.
از اول ژانويه ۱۹۹۹ (ميلادي)، ايتاليا از جمله ۱۱ كشوري است كه واحد پولي يورو را به عنوان پول واحد برگزيد.
جغرافيا
ايتاليا در جنوب اروپا با مختصات جغرافيايي تقريبي ۵۰ ۲۲ شمالي، ۳۰ ۱۲ شرقي قرار دارد.
مساحت كل آن ۳۰۱۳۲۳ كيلومتر مربع (تقريباً يك پنجم ايران) است كه از آن ۲۹۴۰۲۹ كيلومتر مربع خشكي و ۷۲۱۰ كيلومتر مربع آب است. ۷۶۰۰ كيلومتر ساحل دارد.
نكتهٔ جالب در مورد نقشهٔ كشور ايتاليا اين است كه نقشهٔ اين كشور شبيه چكمه است.
جزاير ساردني و سيسيل در درياي مديترانه نيز جزو ايتاليا است.
مرزهاي اين كشور ۲۹۳۲۱ كيلومتر است. با كشورهاي زير مرز مشترك دارد:
- اتريش: ۴۳۰ كيلومتر
- فرانسه: ۴۸۸ كيلومتر
- واتيكان: ۳٫۲ كيلومتر (واتيكان در داخل شهر رم پايتخت ايتاليا قرار دارد)
- سان مارينو: ۳۹ كيلومتر (كشور سان مارينو در شمال ايتاليا و در دل ايالت اميليا رومانيا قرار دارد)
- اسلووني: ۲۳۲ كيلومتر
- سوئيس: ۷۴۰ كيلومتر
آب و هواي ايتاليا مديترانهاي است. در شمال به دليل وجود رشتهكوه آلپ سرد، در جنوب خشك و در كل كشوري تقريباً گرم است.
بلندترين نقطه آن كوه مونته بيانكو با ارتفاع ۴۸۰۸ متر از سطح دريا و كمترين ارتفاع آن درياي مديترانهاست.
تقسيمات كشوري
كشور ايتاليا از نظر جغرافيايي به ۲۰ ناحيه تقسيم ميشود كه ۵ تا از آنها داراي نوعي خودمختاري در وضع قوانين محلي ميباشند.
از سوي ديگر ايتاليا به ۱۱۰ استان و ۸٬۱۰۰ شهرداري تقسيم ميشود. علاوه بر اين در سال ۲۰۰۹ ميلادي ۱۵ شهر ايتاليا به عنوان ابرشهر (متروپوليس) در نظر گرفته شدند كه البته اين تقسيمات جديد هنوز به جرحله رسمي و اجرايي نرسيده است.
ونتزيا
جوليا
آديجه
ناحيهها | مركز | مساحت (كيلومتر مربع) | مساحت (مايل مربع) | جمعيت |
---|---|---|---|---|
آبروتزو | لاكوئيلا | ۱۰٬۷۶۳ | ۴٬۱۵۶ | ۱٬۳۴۲٬۱۷۷ |
واله دائوستا* | ائوستا | ۳٬۲۶۳ | ۱٬۲۶۰ | ۱۲۸٬۱۲۹ |
آپوليا | باري | ۱۹٬۳۵۸ | ۷٬۴۷۴ | ۴٬۰۹۰٬۵۷۷ |
باسيليكاتا | پوتنزا | ۹٬۹۹۵ | ۳٬۸۵۹ | ۵۸۷٬۶۸۰ |
كالابريا | كاتانزارو | ۱۵٬۰۸۰ | ۵٬۸۲۲ | ۲٬۰۱۱٬۵۳۷ |
كامپانيا | ناپل | ۱۳٬۵۹۰ | ۵٬۲۴۷ | ۵٬۸۳۳٬۱۳۱ |
اميليا-رومانيا | بولونيا | ۲۲٬۴۴۶ | ۸٬۶۶۶ | ۴٬۴۲۹٬۷۶۶ |
فريولي ونتزيا جوليا* | تريسته | ۷٬۸۵۸ | ۳٬۰۳۴ | ۱٬۲۳۵٬۷۶۱ |
لاتزيو | رم | ۱۷٬۲۳۶ | ۶٬۶۵۵ | ۵٬۷۲۴٬۳۶۵ |
ليگوريا | جنوا | ۵٬۴۲۲ | ۲٬۰۹۳ | ۱٬۶۱۶٬۹۹۳ |
لمباردي | ميلان | ۲۳٬۸۴۴ | ۹٬۲۰۶ | ۹٬۹۰۹٬۳۴۸ |
ماركه | آنكونا | ۹٬۳۶۶ | ۳٬۶۱۶ | ۱٬۵۶۴٬۸۸۶ |
موليز | كامپوباسو | ۴٬۴۳۸ | ۱٬۷۱۳ | ۳۱۹٬۸۳۴ |
پيمونت | تورين | ۲۵٬۴۰۲ | ۹٬۸۰۸ | ۴٬۴۵۶٬۵۳۲ |
ساردني* | كالياري | ۲۴٬۰۹۰ | ۹٬۳۰۱ | ۱٬۶۷۵٬۲۸۶ |
سيسيل* | پالرمو | ۲۵٬۷۱۱ | ۹٬۹۲۷ | ۵٬۰۵۰٬۴۸۶ |
توسكاني | فلورانس | ۲۲٬۹۹۳ | ۸٬۸۷۸ | ۳٬۷۴۹٬۰۷۴ |
ترنتينو آلتو آديجه* | ترنتو | ۱۳٬۶۰۷ | ۵٬۲۵۴ | ۱٬۰۳۶٬۶۳۹ |
اومبريا | پروجا | ۸٬۴۵۶ | ۳٬۲۶۵ | ۹۰۶٬۶۷۵ |
ونتو | ونيز | ۱۸٬۳۹۹ | ۷٬۱۰۴ | ۴٬۹۳۶٬۱۹۷ |
گروههاي قومي و نژادي
ايتالياييها. گروههاي نژادي آلماني، فرانسوي و ايتاليايي اسلاوتبار در شمال و ايتاليايي آلبانياييتبار و ايتاليايي يونانيتبار نيز در جنوب هستند. در سال ۲۰۰۵ نزديك به ٪۵٫۸ از جمعيت ايتاليا خارجيها بودهاند. ۱۱٫۴٪ كودكاني كه در سال ۲۰۰۷ در ايتاليا بدنيا آمدهاند دستكم يكي از والدينشان خارجي بودهاند. در سال ۲۰۰۷ بيشترين مهاجرتها به ايتاليا به ترتيب ازاروپاي شرقي(۵۲٫۰۲٪) شمال آفريقا (۱۶٫۱۷٪) آسيا (۱۶٫۰۸٪) و آمريكا لاتين (۸٫۵٪) بودهاست.
زبانها
عمده ايتالياييها رومي تبار هستند و زبانهاي رايج در ايتاليا هم تقريباً همگي شاخههايي از زبان رومي بشمار ميروند. با وجود اينكه زبان رسمي ايتاليا زبان ايتاليايي است اما زبانهاي پرگويشور ديگري در اين كشور وجود دارند كه حالتي نيمه رسمي و گاه محلي دارند. بسياري از اين زبانها در معرض نابودي قرار گرفتهاند كه شروع مرگ تدريجي اينزبانها به دوره حكومت فاشيسم بر ايتاليا بازميگردد. ايتاليايي زبان رسمي اين كشور است كه از سال ۱۸۶۱ تا كنون اين مقام را دارد.
- آلماني: آلماني زبان رسمي ايالت خودمختار تيرول جنوبي در شمال ايتاليا است. همچنين در بخشهايي از ايالت بولتزانو به دليل هممرزبودن با اتريش مردم به اين زبان تكلم ميكنند.
- فرانسوي: در شمال غربي و در ايالت وال له داوستا به دليل هممرز بودن با فرانسه مردم با اين زبان آشنايي دارند.
- ليگوري: در مناطق شمالي ايتاليا بويژه شهر جنوا رايج است و بيش از يك ميليون گويشور در ايتاليا دارد. گويش جنوايي و بريگاسكي از مهمترين گويشهاي اين زبان در ايتاليا هستند.
- اسلوونيايي: در شهرهاي تريسته و گوريتزيا مردم به دليل همسايگي با اسلووني با اين زبان آشنايي دارند.
- لومباردي: در مناطق شمالي ايتاليا بويژه نقاط هممرز با سوئيس رايج است و بيش از سه ميليون گويشور در ايتاليا دارد.
- پيدمونتي: زبان رايج منطقه پيدمونت ايتالياست كه بيش از دوميليون نفر از مردم ايتاليا بدان تكلم ميكنند.
- ونيزي: زبان قديمي منطقه ونيز كه از زبانهاي رومي بشمار ميرود و در ايتاليا قريب دو ميليون نفر از اهالي منطقه ونيز و مناطق مجاور بدان تكلم ميكنند. اين زبان در اسلووني نيز رايج است.
- ناپلي: زبان رايج منطقه جنوب ايتاليا بويژه نواحي پالرمو و ناپولي است كه بيش از شش ميليون نفر از سكنه ايتاليا بدان سخن ميگويند. گويش ايتاليايي جنوبي در واقع گويشي از همين زبان است و نه ايتاليايي.
- توسكاني: زبان رايج در منطقه توسكاني است كه گاهي گويشي از زبان ايتاليايي نيز شمرده ميشود. حدود سه ميليون تن به اين زبان تكلم ميكنند.
- ساساري: اين زبان اگرچه تنها ۱۲۵ هزارتن گويشور دارد اما در منطقه خودمختار ساردينيا زبان رسمي بشمار ميرود.
- ساردوكمپيداني از زبانهاي بومي جنوب ايتالياست كه هنوز نزديك به يك ميليون گويشور دارد اما بيشتر گويشورانش در مناطق كوهستاني شمال ايتاليا بسر ميبرند كه اين به دليل سياستهاي فاشيستي ايتاليا در زمان جنگ جهاني دوم بودهاست.
- زبان ايتاليايي-يهودي از زبانهاي رومي است كه در ايتاليا امروزه بيش از دويست تن گويشور ندارد.
مذاهب
حاكميت و اكثريت با مسيحيت كاتوليك است، ولي پروتستانها، يهوديها و مسلمانان (كه اكثراً مهاجر هستند) نيز در اين كشور زندگي ميكنند. ۹۱٫۶٪ جمعيت ايتاليا مسيحي و بيشتر كاتوليك هستند كه يك سوم آنها (۳۶٫۸٪) عضو فعال هستند. امروزه ۸۲۵۰۰۰ نفر مسلمان در ايتاليا زندگي ميكنند كه (۱٫۴٪) جمعيت ايتاليا را تشكيل ميدهند كه از بين آنها فقط۵۰۰۰۰ نفر مليت ايتاليايي دارند.
اقتصاد
از جمله مهمترين صنايع كشور ميتوان به صنايع فلزكاري، ماشينآلات، شيميايي، وسائل نقليه، مواد غذايي و مشروبات، منسوجات و البسه، هواپيماسازي، كشتيسازي، پتروشيمي، الكتريكي، اتمي و جنگافزار اشاره نمود. گندم، جو، سيبزميني، چغندرقند، سيب، ذرت، برنج، انگور، ماهي، گاو و خوك نيز مهمترين محصولات كشاورزي و دامپروري كشور را تشكيل ميدهند.
سرانه زمين مزروعي براي هر نفر بالغ بر ۳۲/۰ هكتار است. توليد ساليانه گوشت گاو ۴۰۰/۱ هزار تن، گوشت خوك ۵۰۰/۱ هزار تن، گوشت گوسفند ۹۰۰/۱۵۴ تن و ۸۰۶ هزار تن صيد ماهي است. توليد ساليانه نيروي الكتريسيته نيز معادل ۱/۲۴۱ ميليارد كيلووات ساعت است.
گردشگري
ايتاليا در مركز درياي مديترانه واقع شدهاست، دريايي كه تولد تمدنهاي بسياري را بخود ديدهاست. ايتاليا داراي تاريخي غني از تماسها و تبادلاتي ميباشد كه بر مردم، اقتصاد و فرهنگش تأثير گذاشتهاست.
فنيقيها، يونانيها، كارتاژها، اعراب و نورمنها از جمله مللي ميباشند كه در طول سدهها با تأثير گذاشتن بر فرهنگ محلي ايتاليا، باعث گرديدهاند تا ايتاليا بطور فوقالعادهاي غني از آثار معماري و هنري ميباشد.
بر اساس محاسبهاي كه يونسكو انجام داده، بيش از نيمي از ميراث فرهنگي جهان در كشور ايتاليا واقع شدهاست، كشوري كوچك كه مساحتش فقط ۰/۲۵ ٪ از كل خشكيهاي جهان است.
نشانههاي باقيمانده از گذشته، آثار هنري و تنوع فوقالعاده طبيعت در شبه جزيره ايتاليا از جمله عوامل جذب توريست به اين كشور ميباشد كه امروزه يكي از توريستيترين كشورهاي جهان بشمار ميآيد.
رم، فلورانس، ونيز و بسياري شهرهاي ديگر، از جمله مقصدهاي هنري هستند كه برنامه هر بازديد كنندهاي از شبه جزيره ايتاليا را تشكيل ميدهند. در كنار اين شهرهاي بزرگ و معروف، ميراثهاي فرهنگي پنهاني هم در شهرهايي با تاريخ هزار ساله وجود دارند كه البته در مسير اصلي بازديدها قرار ندارند و عليرغم اينكه كمتر شناخته شدهاند، اما به همان اندازه شهرهاي هنري ايتاليا داراي جذابيت ميباشند.
شناخت ايتاليا با بازديد از شهرهاي معروف و موزهها و ميادين آن كافي نيست، بلكه براي نيل به اين مهم، بايد دنياي رنگارنگ به اصطلاح ايتالياي كوچك را كه غني از زيباييهاي طبيعي و هنري بي حساب و صدها مركز شهري كوچك و متوسط كه برخي از آنها پايتختهاي باستاني با آثاري اصيل و بي نظير ميباشند، نيز درنورديد.
براي تكميل اين شناخت البته بايد دسرها و غذاهاي ايتاليا را هم تجربه كرد. غنا و تنوع رسوم و لهجهها در هر گوشه از كشور به آساني قابل تشخيص ميباشد. غذاهاي ايتاليايي آينده اين تنوع است. بخاطر همين تنوع منطقهاي ميباشد كه ايتاليا تبديل به يكي از اصليترين قطبهاي توريسم بينالمللي شدهاست. از جمله ديگر عواملي كه در پيشرفت صنعت توريسم در اين كشور زيبا نقش داشتهاند ميتوان به نزديكي ايتاليا به كشورهاي صنعتي مركز و شمال غرب اروپا، وجود وسايل ارتباطي سريع و اقتصادي با ديگر قارهها و سطح عالي امكانات پذيرش توريست كه كمتر كشوري از آن برخوردار ميباشد، اشاره نمود.
هر ساله بطور ميانگين حدود بيست ميليون گردشگر خارجي از ايتاليا بازديد ميكنند و اين رقم طبيعتاً علاوه بر ميليونها ايتاليايي ميباشد كه كشورشان را براي گذراندن تعطيلاتشان انتخاب ميكنند و البته در اين انتخاب، تكيه بر سي و پنج هزار واحد اقامتي موجود در كشور كه داراي تقريباً دو ميليون تخت ميباشند، دارند.
توريسم در عمل يكي از مهمترين منابع اقتصادي ايتاليا به شمار ميرود كه حدود ۵/۵٪ از توليد داخلي كشور را به خود اختصاص دادهاست و اين به معناي آنست كه از نظر ارزش بالاتر از كل توليد بخش كشاورزي قرار دارد.
سينماي ايتاليا صنعت سينماي ايتاليا از اعتبار خوبي در سراسر جهان برخوردار است. گواه آن جوايزي است كه ساختههايش در فستيوالهاي متعدد و بينالمللي دريافت ميكند.