زبان ايتاليايي (La Lingua Italiana يا Italiano) از شاخه‌هاي زبان لاتين است و با زبانهاي ديگر لاتين مانند اسپانيايي، فرانسوي، رومانيايي و پرتغالي شباهاتهاي زيادي ديده مي‌شود. در بين زبانهاي لاتين، ايتاليايي بيشترين واژگان مشترك با لاتين و نزديك‌ترين زبان به آن است.
گويشوران اين زبان كه در ايتاليا، بعضي از كانتونهاي كشور سوئيس كه با ايتاليا مرز مشترك دارند، اتيوپي، مالت، واتيكان، سان مارينو، ونزوئلا، كرواسي، مراكش، اسلووني، ليبي، تونس، سومالي، سومالي‌لند، اريتره، جزيره كرس و شهر نيس فرانسه (هردو پيشتر جزو خاك ايتاليا بودند)، آمريكا، كانادا، استراليا، آلباني، بخش‌هايي از كشور آرژانتين و قسمت‌هايي از برزيل زندگي مي‌كنند.
نسل قبلي كشورهايي همانند مراكش و ليبي هنوز به زبان ايتاليايي سخن مي‌گويند ولي ميزان سخن‌وران اين زبان در اين كشورها، پس از تاكيد بيشتر بر روي زبانهاي بومي و زبان عربي و انگليسي كاهش پيدا كرده است.
محتويات
- ۱ زبان رسمي
- ۲ الفباي ايتاليايي
- ۳ تركيب‌هاي نويسه‌اي
- ۴ ساختار زبان ايتاليايي
- ۵ كتابهاي منتشر شده
- ۶ جستارهاي وابسته
- ۷ منابع
زبان رسمي
ايتاليايي زبان رسمي ايتاليا، سان مارينو، سوئيس (يكي از چهار زبان رسمي)، سومالي، اسلووني (همراه با زبان اسلوونيايي در چهار ايالت : كوپر، ايزولا، پيران و پورتورس)، واتيكان و شهرستان ايستريا در كشور كرواسي مي‌باشد.
الفباي ايتاليايي
الفباي ايتاليايي داراي ۲۱ حرف مي‌باشد كه در زير، شكل و نام آن‌ها را مي‌يابيد:
| حرف | نام | حرف | نام | حرف | نام |
|---|---|---|---|---|---|
| A | اَ | H | آكا | Q | كو |
| B | بي | I | ئي | R | اِرّه |
| C | چي | L | اِلّه | S | اِسِّ |
| D | دي | M | اِمّه | T | تي |
| E | اِ | N | اِنّه | U | او |
| F | اِفه | O | اُ | V | وو، وي |
| G | جي | P | پي | Z | زٍتّا |
حروف ديگري هم وجود دارند كه در زبان ايتاليايي نيستند ولي در كلمات بيگانه كه به اين زبان وارد شده‌اند تلفظ مي‌شوند.
| حروف بزرگ | حروف كوچك | آوا |
| J | j | يِ |
| K | k | كاپا |
| X | x | ايكس |
| Y | y | ايپسيلن |
| W | w | وو دوپّيا |
تركيب‌هاي نويسه‌اي
| تركيب نويسه‌ها | آوا |
| CI و CE | چ |
| CH | ك |
| SCI و SCE | ش |
| GI و GE | ج يا ژ |
| GH | گ |
| GN | ني |
| GL | آوايي بين ي و ل |
- با تكرار دو نويسه پشت‌سرهم، آن نويسه مشدد خوانده مي‌شود. براي مشدد كردن نويسه‌هاي تركيبي تنها بايد نويسهٔ نخست دوبار نوشته‌گردد.
ساختار زبان ايتاليايي
ساختار زبان ايتاليايي معمولآ به نه پاره‌گفتار (بخش دستوري)∗ يعني فعل، اسم، حرف تعريف، صفت، ضمير، قيد، حرف اضافه، حرف ربط و علائم تقسيم مي‌گردد، كه تنها به شرح بخش‌هاي فعل، اسم و حرف تعريف به شرح ذيل بسنده مي‌كنيم:
۱- ساختار فعل در زبان ايتاليايي به اين شكل است كه كليه افعال به سه دسته ARE- IRE - ERE تقسيم مي‌شوند كه هر دسته در هر زمان با فرمول خاص زماني و دسته‌اي خود صرف مي‌شود و اين فرمول نسبتاً ساده به كاربر اين امكان را مي‌دهد كه دسته و زمان فعل را به آساني تشخيص دهد.
۲-در بخش اسم تمامي نام‌هاي ايتاليايي به يكي از حروف: O-I-A-E ختم مي‌شوند كه عموماً، نام‌هاي ختم شده به O مفرد مذكر، نام‌هاي ختم شده به A مفرد مونث، بيشتر نام‌هاي ختم شده به I جمع مذكر و اكثر نام‌هاي ختم شده به E جمع مونث مي‌باشند.
۳-حرف تعريف در زبان ايتاليايي به شش بخش: Il -I -La- Le- Lo- Gli تقسيم مي‌شود كه اساسآ بر حسب تعداد، جنس و حرف اول كلمه‌اي كه بعداز آن مي‌آيد تغيير مي‌كند، بنابراين حرف تعريف معين IL قبل از نام‌هاي مفرد مذكري كه باحروف بي صدا (زبان ايتاليايي بجز s ناخالص و z كه باحرف تعريف Lo درمفرد و با gli در جمع نشان داده مي‌شوند) قرار مي‌گيرد و صورت جمع آن I مي‌باشد.
شكل مونث حرف تعريف به پيچيدگي مذكر آن نيست و تنها براي مفرد يك شكل وجود دارد و آن La مي‌باشد كه قبل از كلماتي كه باحروف باصدا شروع مي‌شوند به شكل 'L درميايد، در جمع هم تنهايك شكل دارد آنهم Le كه قبل از كلماتي كه با e شروع شوند بصورت 'L درميايد.